Polski ustawodawca promuje zasadę trwałości związku małżeńskiego zawierano na całe życie. Ustanie małżeństwa jeszcze za życia małżonków jest jednak możliwe właśnie poprzez rozwód. Zgodnie z art. 56 § 1 kro „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód”. Przepis ten definiuje pozytywne przesłanki rozwodu. Bez ustalenia zupełnego i trwałego rozpadu pożycia, rozwód nie może być orzeczony. Istotne jest, iż przesłanki te muszą wystąpić łącznie. Wspólne pożycie w rozumieniu art. 23 k.r.o. polega na duchowej, fizycznej oraz gospodarczej więzi małżonków, stanowiącej cel małżeństwa i umożliwiającej realizację jego podstawowych zadań. Rozkład pożycia jest zupełny dopiero wtedy, gdy uległy zerwaniu wszystkie wyżej wymienione więzi łączące małżonków. Rozkład, o którym mowa, jest przy tym procesem rozciągniętym w czasie, a nie zdarzeniem jednorazowym. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1999 r. III CKN 386/98

 

Warto w tym miejscu nadmienić, iż nie zawsze utrzymanie rzeczonych więzi przesądza o oddaleniu pozwu rozwodowego. Zgodnie z licznym orzecznictwem sądów powszechnych, przy zupełnym zerwaniu więzi duchowej i fizycznej małżonków, przy jednoczesnym utrzymaniu pewnych więzi gospodarczych, w szczególności dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej, można orzec zupełny i trwały rozkład pożycia. Odwrotna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do więzi fizycznej, albowiem nawet sporadyczne kontakty intymne małżonków, przy zerwaniu więzi duchowej i gospodarczej, zasadniczo dyskwalifikują możliwość uznania zupełnego i trwałego rozkładu pożycia.

 

Oprócz przesłanek wymaganych do orzeczenia rozwodu Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje tak zwane przesłanki negatywne. Są to takie okoliczności, których wystąpienie uniemożliwia wydanie wyroku rozwodowego, mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Po pierwsze jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Po drugie rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.