Zachowek – kto ma do niego prawo i jak go uzyskać?
Zachowek to jedno z najważniejszych uprawnień w polskim prawie spadkowym. Jego głównym celem jest ochrona najbliższej rodziny spadkodawcy przed całkowitym pominięciem w dziedziczeniu. Czym dokładnie jest zachowek? Kto może go dochodzić? Jakie kroki należy podjąć, aby go uzyskać, i jakie przepisy regulują jego wysokość? W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółowe informacje na temat zachowku, procedur prawnych oraz sposobów egzekwowania swoich praw.
Spis treści
Czym jest zachowek?
Zachowek to prawo do uzyskania określonej kwoty pieniędzy od spadkobierców testamentowych w sytuacji, gdy spadkodawca w testamencie przekazał swój majątek innej osobie lub instytucji, pomijając swoich najbliższych krewnych. Jest to mechanizm, który ma zapobiegać sytuacji, w której spadkobiercy ustawowi zostają bez środków do życia.
Zachowek przysługuje w formie roszczenia pieniężnego. Oznacza to, że uprawniony nie otrzymuje konkretnej części spadku (np. nieruchomości), lecz ma prawo domagać się wypłaty określonej kwoty odpowiadającej części należnego mu spadku.
Kto ma prawo do zachowku?
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego, prawo do zachowku przysługuje najbliższym członkom rodziny spadkodawcy, którzy zostali pominięci w testamencie. Do grona uprawnionych należą:
Zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki),
Małżonek,
Rodzice spadkodawcy (jeśli byliby powołani do dziedziczenia ustawowego).
Prawo do zachowku nie przysługuje natomiast rodzeństwu spadkodawcy, dalszym krewnym ani osobom niespokrewnionym.
Warunki uzyskania zachowku
Aby ubiegać się o zachowek, muszą zostać spełnione następujące warunki:
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego w testamencie.
Uprawniony nie może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia przez sąd.
Uprawniony nie może zrzec się dziedziczenia przed śmiercią spadkodawcy.
Roszczenie musi zostać zgłoszone w odpowiednim terminie.
Jak oblicza się wartość zachowku?
Wysokość zachowku jest określona na podstawie udziału spadkowego, który przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Wynosi ona:
połowę udziału spadkowego dla osoby pełnoletniej,
dwóch trzecich udziału spadkowego, jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy.
Przykład obliczania zachowku
Jeśli zmarły miał dwoje dzieci i nie pozostawił małżonka, dzieci dziedziczyłyby po 50% spadku każde. Jeśli jedno z dzieci zostało pominięte w testamencie, ma prawo do zachowku w wysokości 25% całej wartości spadku.
Szukasz pomocy adwokata?
Skontaktuj się ze mną
Jak uzyskać zachowek?
1. Ustalenie składu spadku
Aby dochodzić zachowku, konieczne jest określenie wartości spadku, uwzględniając:
nieruchomości,
ruchomości (samochody, dzieła sztuki itp.),
środki finansowe,
udziały w firmach,
długi spadkodawcy.
2. Wezwanie do zapłaty
Najpierw warto wystosować do spadkobierców testamentowych oficjalne wezwanie do zapłaty zachowku. Można to zrobić w formie pisemnej, podając wysokość żądanej kwoty oraz termin zapłaty.
3. Postępowanie sądowe
Jeśli spadkobierca nie chce dobrowolnie wypłacić zachowku, należy wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę. W postępowaniu sądowym należy przedstawić dowody potwierdzające wysokość zachowku oraz swoje uprawnienia.
Czy można stracić prawo do zachowku?
Wydziedziczenie
Spadkodawca może wydziedziczyć uprawnionego, jeśli ten:
popełnił ciężkie przestępstwo wobec spadkodawcy,
rażąco zaniedbywał wobec niego obowiązki rodzinne,
uporczywie prowadził naganny tryb życia.
Niegodność dziedziczenia
Osoba może być uznana przez sąd za niegodną dziedziczenia, jeśli np. doprowadziła do spisania testamentu pod przymusem.
Podsumowanie
Zachowek to ważne narzędzie ochrony prawnej dla najbliższych spadkodawcy. Warto pamiętać, że roszczenie o zachowek przedawnia się po 5 latach od otwarcia spadku. Jeśli masz pytania dotyczące dochodzenia zachowku, warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika, który pomoże przejść przez cały proces krok po kroku.
Spodobał Ci się ten artykuł?
Udostępnij!
Dominik Filip
Jestem adwokatem o wielokierunkowym wykształceniu, ukończyłem Wydział Zarządzania oraz Wydział Prawa Uniwersytetu Gdańskiego. Aplikację adwokacką zrealizowałem w Pomorskiej Izbie Adwokackiej w Gdańsku. Dzięki dodatkowemu wykształceniu psychologicznemu mogę pomagać klientom najlepiej jak to możliwe. Od zawsze planowałem zostać adwokatem, a zawód ten dziś wykonuję w szczególności z zamiłowania do obrony ludzkich interesów.
